Trong dân gian vẫn thường có câu:
“Thương nhau củ ấu cũng tròn
Ghét nhau đến quả bồ hòn cũng vuông”
Cây củ ấu thực chất là quả cây ấu thường được dùng để luộc hay nghiền thành bột để làm bánh một trong những đặc sản có tại miền tây. Nhưng ít ai biết rằng củ này còn có nhiều công dụng để chữa bệnh. Nếu muốn biết thêm rõ hơn về củ này cùng KLPT.org tìm hiểu đạc điẻm cũng như công dụng của nó.
Mục lục nội dung
Đặc điểm về cây củ ấu
- Củ ấu – tên thường gọi: Ấu nước, ấu trụi, lăng mác
- Tên khoa học: Trapa bicornis L- Hydrocaryaceae
- Họ: Trapaceae
Là một loài được sống dưới nước, có lông ngắn và có lông ở phía ngoài thân. Cây nổi trên mặt nước nhờ có phao, cuống hình quả trám, phần mép có răng cưa. Lá nối dài 4-5cm, rộng 6-7cm, cuống lá 6-15cm.
Còn lá chìm thì phiến lá giảm trông có các đường gân, hoa của cây củ ấu có màu trắng thường mọc đơn độc hoặc ở kẽ lá Phần hoa có 4 lá đài, 4 cánh hoa và 4 nhị bầu trung 2 ô, mỗi ô sẽ chữa một noãn.
Phần quả được gọi là củ, có 2 sừng cao khoảng 35mm rộng 5cm phần sừng 2cm. Đầu sừng có hình mũi tên có màu đen. sừng này được tạo thành lá đài lúc phát triển, bên trong sừng có chứa hạt có thể ăn được.
Thành phần có trong củ ấu
Trong hạt ấu có tinh bột chừng 49% và chừng 10,3% protid. Các chất khác chưa thấy nghiên cứu. Theo tài liệu Trung Quốc, trong 100g củ ấu chín có 4,5g albumin, 0,1g chất béo, 19,7g chất đường các loại, 0,19g vitamin B1, 0,06g B2, 1,5mg PP, 13mg C, 7mg Ca, 0,7mg sắt, 19mg Mn, 93mg P. Chất AH13 là chất chiết ung thư gan được dùng hỗ trợ điều trị chống ung thư.
Cách trồng và chăm sóc cây củ ấu
Củ ấu được tìm thấy rất nhiều tại các ao hồ củ già đi và rụng dưới đáy, sau vài ba nắng đem củ đi ươm.
Cách trồng
Đào một cái ao nhỏ trên đất ruộng cho đất bùn vào đáy ao 10cm rồi cho củ ấu gài xuống ươm cho đên khi lên mầm, đổ nước vào 10-15cm thân ấu mọc lên trên nước như cọng súng. Nhổ củ ấu lên trồng ra ruộng, khi ấu nở ra thành nhiều bụi bắt đầu nhân giống dần.
Cách chăm sóc
- Đất: đất trồng phải giữ được mực nước 30-50cm.
- Nước: luôn đổ nước ở mức nước được nói trên, vì cây củ ấu ưa nước
- Sâu hại: Ấu cần được chăm sóc như lúa, cần phun thuốc trừ sâu
- Mùa ấu kéo dài như mùa lúa, đến mùa thu hoạch ấu tính bằng tấn là chuyện bình thường tại miền tây.
Công dụng của củ ấu
Củ ấu có thể chữa được các loại bệnh như:
- Nhức đầu, choáng váng, mệt mỏi
- Sốt rét, loét dạ dày
- Giải độc rượu, làm sáng mắt
- Rôm sảy da khô sạm
- Trị say rượu
- Trị bệnh trĩ, nhọt nước
- Đại tiện ra máu
Ngoài những công dụng về chữa bệnh củ ấu còn chế biến ra nhiều món ăn đặc sản miền tây.
Chế biến món ăn từ củ ấu
- Cháo củ ấu:bỏ vỏ 30g, gạo nếp 30g, đường vừa đủ. Nấu thành cháo ăn 2 lần ngày, chữa bệnh cho người cao tuổi, ăn uống khó tiêu, viêm ruột.
- Củ ấu luộc: lấy 15g củ ấu luộc chín, bỏ vỏ ăn ngày 2 lần, dùng cho các trường hợp tiêu chảy, mệt mỏi,mất sức.
- Si rô nước ép: lấy củ ấu 25g bỏ vỏ nấu chín trong 1 giờ ép lọc lấy nước, thêm đường, chia 2 lần uống trong ngày.
- Dùng trong các trường hợp huyết kinh nguyệt quá nhiều, trĩ, đau rát hậu môn.
- Củ ấu ăn tươi: củ ấu tươi rửa sạch bỏ vỏ ăn sống. Dùng cho các trường hợp say nắng, sốt mất nước, khát nước…
Bột hò củ ấu Hoài Sơn:
Củ ấu bung nhừ: đem 20-30g củ ấu bóc vỏ, sau đó nấu nhừ thành canh cháo. Cháo ăn ngày 2 lần, có tác dụng điều trị cho trường hợp điều trị ung thư tử cung, ung thư dạ dày.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ củ ấu
Trĩ ra máu
phần bỏ của củ sấy khô, đốt tồn tính dược liệu chuẩn bị rồi tán thành bột mịn, rồi đắp lên vùng hậu môn, mỗi ngày đắp 2-3 lần đợi kết quả.
Ung thư tử cung và ruột
Chuẩn bị 20-30 củ ấu loại bỏ vỏ bắc lên bếp hầm thành cháo ăn ngày 2-3 lần
Viêm loét dạ dày
30g thịt củ ấu, 100g gạo nếp, 16g hòa sơn, 10g bạch cập, 6g táo đỏ, 20g mật ong. cho tất cả vào nồi hầm thành cháo trộn với mật ong ăn ngày 2-3 lần.
Kinh nguyệt nhiều
Lấy 250g nấu chín nguyên liệu trong vòng 1 giờ sau đó lọc lấy nước, cho thêm chút đường khuấy tan uống
Đau lạnh bụng, ăn uống khó tiêu
Rửa sạch 30g củ ấu nấu thành cháo chia ra 2 lần trong ngày để ăn.
Chữa khô môi
50g phần thịt củ ấu tươi, 10g cam thảo, 10g hoàng cầm, 10g câu kỷ tử, 20g địa cốt bì. đem sắc chung với nước lọc 600ml lửa nhỏ đến khi đặc lại còn 300ml chia ra làm 2 uống liên tục trong 1 tuần
Giải rượu, say nắng
Rửa sạch củ ấu 130-150g nhai trực tiếp, trường hợp khó ăn thì giã nhuyễn rồi lấy nước uống.
Trị tiêu chảy
Đem 150g luộc chín ăn phần thịt trong, chia ra làm 2 trong ngày.
Những hình ảnh đẹp về củ ấu
Không chỉ dùng để chế biến các món ăn đặc sản miền tây mà củ ấu còn là một bài thuốc cực hiếm. Hi vọng những kiến thức mà KLPT đã chia sẻ ở trên giúp bạn một phần nào hiểu thêm về củ ấu.
